Thị trường chứng khoán trong những năm gần đây đã trở nên khá quen thuộc với những nhà đầu tư Việt Nam. Những công cụ trong thị trường này như cổ phiếu, trái phiếu… cũng ngày càng được biết tới nhiều hơn. Trong đó không thể không nhắc tới một công cụ vô cùng đặc biệt của thị trường chứng khoán, đó chính là chứng khoán phái sinh. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc về chứng khoán phái sinh là gì cũng như những đặc điểm nổi bật khác của dòng công cụ này.
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh hay Derivative Securities là một loại chứng khoán được hình thành trên một tài sản cơ sở hay tài sản gốc nhất định. Gía trị của chứng khoán này cũng vì thế mà phụ thuộc vào loại tài sản cơ sở mà nó hình thành dựa trên. Các tài sản cơ sở có thể là hàng hóa, ngoại tệ, cổ phiếu, chỉ số cổ phiếu, chứng khoán nợ…
Chứng khoán phái sinh cũng có thể được hiểu là hợp đồng tối thiểu giữa hai bên cùng tham gia vào một giao dịch sẽ xảy ra trong tương lai sau này. Cả hai bên đều có thể sử dụng chứng khoán này như một công cụ nhằm phòng ngừa rủi ro hoặc tìm kiếm thêm lợi nhuận từ những biến động của giá tài sản cơ sở. Điển hình như giá cổ phiếu, trái phiếu, tỷ giá hối đoái, lãi suất giá cả của hàng hóa…
2. Đặc điểm của chứng khoán phái sinh
Hiểu được chứng khoán phái sinh là gì thôi thì chưa đủ, bạn còn cần phải nắm những đặc điểm của loại chứng khoán này thì mới có thể sử dụng hiệu quả nhất. Đặc điểm nổi bật đầu tiên chính lả mối quan hệ giữa tài sản cơ sở và chứng khoán phái sinh. Mỗi chứng khoán phái sinh được thành lập trên tối thiểu một tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị của phần tài sản đó.
Đặc điểm thứ hai là chứng khoán phái sinh không xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp đồng. Thêm nữa, loại chứng khoản này còn là công cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính. Do đó, chứng khoán phái sinh mang tính chất chủ yếu là đầu tư vào sự biến động giá trị của tài sản chứ không phải là sự đầu tư vào một loại tài sản thực tế.
Giao dịch chứng khoán phái sinh vào lúc ban đầu yêu cầu về vốn đầu tư không cao, thấp hơn nhiều so với việc đầu tư trong thị trường tài sản cơ sở. Tuy nhiên, song song với tiềm năng về lợi nhuận và vốn đầu tư thì nguy cơ tiềm ẩn cũng không thấp vì những dự báo của nhà đầu tư có thể chênh lệch so với thực tế.
3. Các loại chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh được phân loại dựa trên hai căn cứ, một lả loại sản phẩm giao dịch, hai là phương thức giao dịch. Cụ thể từng phần như sau.
Theo loại sản phẩm giao dịch gồm có:
- Hợp đồng kỳ hạn (Forwards)
- Hợp đồng hoán đổi (Swaps)
- Hợp đồng tương lai (Futures)
- Quyền chọn (Options)
Theo phương thức giao dịch thì có:
- Chứng khoán phái sinh niêm yết: Những điều khoản hợp đồng của dạng chứng khoán phái sinh này thường mang tính tiêu chuẩn hóa cao và có các biện pháp cần thiết kịp thời để giảm thiểu rủi ro đồng thời đảm bảo sự lành mạnh và ổn định trên thị trường. Trong đó hai dạng chứng khoán niêm yết điển hình là hợp đồng tương là và quyền chọn.
- Chứng khoán phái sinh trên thị trường phi tập trung: Loại chứng khoán này thì không có cơ chế tổ chức và tập trung như chứng khoán phái sinh niêm yết. Cơ sở thỏa thuận và đàm phán là hai tiêu chí hoạt động chủ yếu. Thêm nữa các điều khoản trong hợp đồng cũng không được tiêu chuẩn hóa mà thay vào đó là có sự linh hoạt, sao cho phù hợp với nhu cầu cảu hai bên là được. Các dạng của loại chứng khoán phái sinh này có hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và một số quyền chọn.
Chứng khoán phái sinh là gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi muốn tham gia vào thị trường chứng khoán. Hy vọng với bài viết trên, bạn đã có thêm thông tin để chuẩn bị cho mình một cách tốt nhất.
Theo Taichinh.online tổng hợp
